Welcome to Greek in Levels! The series where we climb together through the three levels of the Greek language. This is the second of three episodes dedicated to the “Mediterranean Triad” entitled “wine, olive oil, wheat”. These foods have been nurturing Greeks for thousands of years and that’s why you need to know about them!

THE FULL TEXT:

Καλωσόρισες στο Greek in Levels! Είμαι ο Κωνσταντίνος και προσπαθώ να κάνω τα ελληνικά viral στο διαδίκτυο! Μείνε μαζί μου μέχρι το τέλος και σκαρφάλωσε στα 3 γλωσσικά επίπεδα, από το πιο εύκολο στο πιο δύσκολο! Αυτό είναι το 2ο  από τα 3 επεισόδια με θέμα την Μεσογειακή Διατροφή και πιο συγκεκριμένα τη μεσογειακή τριάδα ΚΡΑΣΙ, ΛΑΔΙ, ΣΙΤΑΡΙ! Πάμε να ξεκινήσουμε!

LEVEL 1

Σίγουρα σου αρέσει να τρως την ελίτσα στο πιάτο με το τζατζίκι. Σου αρέσει να βουτάς το φρεσκοζυμωμένο ψωμάκι στην χωριάτικη σαλάτα. Είμαι σίγουρος ότι θα απολάμβανες ένα τηγανιτό ψαράκι σε ελαιόλαδο σε μια παραδοσιακή ταβέρνα δίπλα στη θάλασσα. Χμμ πώς ξεκίνησε όμως αυτή η ιδιαίτερη σχέση των ανθρώπων με την ελιά και το λάδι; Οι άνθρωποι καλλιεργούμε την ελιά για τουλάχιστον 6.000 χρόνια. Πώς το γνωρίζουμε αυτό; Μέσα από την επιστήμη της αρχαιολογίας! Στην περιοχή της Μέσης Ανατολής βρήκαμε κουκούτσια αλλά και ξύλο ελιάς μέσα σε αρχαίους τάφους! Επίσης, πριν από 3500 στο όμορφο νησί της Κρήτης, ο αρχαιότερος Ευρωπαϊκός πολιτισμός στηρίχθηκε πάνω στη συστηματική καλλιέργεια της ελιάς και στην εξαγωγή ελαιόλαδου. Το ελαιόλαδο ήταν ένα σημαντικό προϊόν εμπορίου και μια σπουδαία ένδειξη πλούτου. Οι Μινωίτες βασιλιάδες μάλιστα κάθε πρωί έπιναν μια κουταλιά ελαιόλαδο για να ζήσουν πολλά χρόνια! Δε γνωρίζω αν οι Μινωίτες βασιλιάδες ζούσανε όντως πολλά χρόνια, πάντως η αρχαιότερη ελιά του κόσμου βρίσκεται ακόμη στην Κρήτη σε ένα χωριό κοντά στα Χανιά. Έχει περίμετρο κορμού 12,5 μέτρα και διάμετρο 3,64 μέτρα.  Πόσο χρονών είναι; Περίπου 2.500- 5.000 ετών! Αλλά και οι Μυκηναίοι επίσης αγάπησαν πολύ το λάδι και την ελιά. Ο πολιτισμός αυτός μάλιστα χρησιμοποιούσε την Γραμμική Β, την πρώτη γραφή της ελληνικής γλώσσας! Και μάντεψε ποια είναι η πιο παλιά σωζόμενη ελληνική λέξη που γράφτηκε σε Γραμμική Β… η ελιά [e-ra-wa]. Η σημερινή αγγλική λέξη oil προέρχεται από τη λατινική λέξη oleum  που έρχεται από το ελληνικό « έλαιον» το λάδι δηλαδή της ελιάς.

LEVEL 2

Σύμφωνα τώρα με την ελληνική μυθολογία το δέντρο της ελιάς ήταν ένα θεϊκό δώρο στους κατοίκους  της Αθήνας από την προστάτιδα θεά της πόλης Αθηνά! Το ελαιόλαδο ή αλλιώς λάδι το αγάπησαν πολύ στην αρχαία Ελλάδα καθώς κάνει νόστιμα όλα τα φαγητά, χρησιμοποιείται για φωτισμό, και έχει θεραπευτικές ιδιότητες! Για του αρχαίους Έλληνες λάτρεις τις ομορφιάς και σωματικής αρετής, το λάδι ήταν βασικό στοιχείο στη σωματική περιποίηση. Η επάλειψη του σώματος με λάδι προστάτευε από τον ήλιο και το ψύχος. Με φύλα άγριας ελιάς φτιαχνόταν και «ο κότινος», το στεφάνι που δινόταν ως έπαθλο στους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων. Μαζί με τον κότινο έπαιρναν και ένα κλαδί από το ιερό ελαιόδεντρο που υπήρχε στην Αρχαία Ολυμπία. Τα δέντρα ελιάς της Ολυμπίας, πίστευαν οι Αρχαίοι Έλληνες ότι  είχαν φυτευτεί από τον ίδιο τον Ηρακλή! Αλλά και στην Αθήνα, στα Παναθήναια, τους αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμή της Αθηνάς, το έπαθλο για τους νικητές ήταν αμφορείς γεμάτοι λάδι. Οι γνωστοί παναθηναϊκοί αμφορείς. Όπως βλέπετε το όνομα των φιλάθλων του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού -οι ολυμπιακοί και οι παναθηναϊκοί, ή αλλιώς οι «γαύροι» και οι «βάζελοι» αντίστοιχα-  έχει σχέση με την ελιά και το λάδι, καθώς παραπέμπει στους Ολυμπιακούς και τους Παναθηναϊκούς αγώνες και τους γεμάτους λάδι παναθηναϊκούς αμφορείς…  Και ξέρουμε πως οι αθλητές τότε αλείβονταν με λάδι πριν τον αγώνα. Αλλά και το ρήμα λαδώνω στη γλώσσα μας σήμερα  έχει ανάμεσα στις σημασίες τους και τη σημασία του «δωροδοκώ» κάποιον για να κερδίσω την εύνοιά του. Μήπως κάτι κρύβεται εδώ; Ποιος ξέρει;

LEVEL 3

Η σπουδαιότητα της ελιάς και του πολύτιμου ελαιόλαδου ξεπερνά τα όρια του αρχαίου ελληνικού κόσμου και συνδέεται με τον ευρύτερο μεσογειακό πολιτισμό, αλλά και με τον Ιουδαϊσμό! Η ελιά είναι ένα από τα πρώτα και πιο σημαντικά φυτά που αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη. Στο βιβλίο της Γενέσεως ένα περιστέρι φέρνει πίσω στον Νώε ένα κλαδάκι ελιάς, που σηματοδοτεί το τέλος της καταστροφικής πλημμύρας και συμβολίζει την ειρήνη. Στα χρόνια που ακολουθούν το δέντρο της ελιάς και ο καρπός του συνδέονται  στενά με τον Χριστιανισμό! Το όρος των Ελαιών ανατολικά της Ιερουσαλήμ αναφέρεται αρκετές φορές στην Καινή Διαθήκη καθώς εκεί δίδασκε και προσευχόταν ο Χριστός, ενώ εκεί πραγματοποιήθηκε η Ανάληψή Του. Θεωρείται ιερό μέρος όχι μόνο για τους Χριστιανούς αλλά και για τους Εβραίους και για τους Μουσουλμάνους. Το δέντρο της ελιάς αναφέρεται και στο Κοράνι ενώ ο καρπός του θεωρείται «ιερό φρούτο». Στην Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη το λάδι είναι το ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής και γι’ αυτό είναι παρόν σε όλες τις σημαντικές στιγμές της ζωής ενός Χριστιανού : γέννηση, βάπτιση, γάμος και θάνατος. Ναι αυτό το μωρό στη φωτογραφία είμαι εγώ την ώρα που ο νονός μου με αλείφει με λάδι τη στιγμή της βάφτισής μου! Ο νονός «λαδώνει» τον βαφτισιμιό του, λέμε. Αχχ πραγματικός βασιλιάς ήμουν στη βάφτισή  μου. Ωραία όλα αυτά αλλά σήμερα τι σχέση έχει η Ελλάδα με την ελιά και το ελαιόλαδο; Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το συγκεκριμένο δέντρο παίζει καθοριστικό ρόλο και στην ελληνική οικονομία. Η Ελλάδα άλλωστε αποτελεί τη τρίτη μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγό χώρα, με την ελαιοκαλλιέργεια να ανέρχεται στα 11,6 εκατομμύρια στρέμματα με πάνω από 170 εκατομμύρια ελαιόδεντρα. Παρόλο που η ελιά ευδοκιμεί σχεδόν σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας, η Πελοπόννησος και η Κρήτη μοιράζονται τα ¾ της συνολικής παραγωγής. Στους σύγχρονους ελαιώνες οι αγρότες με πολύ φροντίδα και μεράκι καλλιεργούν τα ελαιόδεντρα και επιδίδονται σε όλες τις απαραίτητες γεωργικές διαδικασίες, όπως είναι το κλάδεμα, η λίπανση, ο καθαρισμός του δέντρου αλλά και η σωστή  άρδευση του ελαιώνα, για να καταλήξει τελικά η ελιά στο ελαιοτριβείο όπου θα γίνει η επεξεργασία της και στη συνέχεια στη σαλάτα μας όπου θα βουτήξουμε το ψωμί μας. Άντε καλή μας όρεξη.